De verklaring arbeidsrelatie (VAR) gaat als het aan het huidige kabinet ligt vervangen worden door een nieuwe regeling, de beschikking geen loonheffing (BGL). De aanleiding hiervoor is dat het huidige VAR-systeem niet altijd even rechtvaardig uitpakt. Bovendien is er in de media de afgelopen tijd aandacht aan dit onderwerp besteed, wat er waarschijnlijk voor heeft gezorgd dat dit punt hoger op de politieke agenda terecht is gekomen.
De onrechtvaardige VAR
De VAR is een voor bezwaar vatbare beschikking. De VAR is een uitspraak van de belastingdienst op basis van verwachtingen over de kwalificatie van de werkzaamheden die iemand verricht. Zo kun je in loondienst zijn, maar je kan ook zelfstandig ondernemer zijn. Het is nogal een verschil of je in loondienst bent of dat je ondernemer bent, zeker voor de belastingdienst. Als je in loondienst bent, moet de werkgever loonbelasting en premies volksverzekeringen inhouden. Als je ondernemer bent, hoeft dat niet. Sterker nog, als ondernemer heb je verscheidene aftrekposten die het aantrekkelijk maken om als ondernemer te worden gezien (bijvoorbeeld de zelfstandigenaftrek van ca. € 7.000). Het is voor werkgevers financieel gezien interessanter om met zelfstandige ondernemers in zee te gaan, dan om personeel aan te nemen; er hoeft immers in dat geval geen loonbelasting en premies volksverzekeringen te worden afgedragen. Het is dan ook de afgelopen tijd voorgekomen dat werkgevers afscheid nemen van hun werknemers, om dezelfde “werknemers” vervolgens in te huren als zelfstandige ondernemers, als zzp’ers. Voorwaarde was dan wel dat deze zzp’ers een VAR-winst uit onderneming verklaring hadden. Op deze wijze kon de oude situatie worden voortgezet, maar was de werkgever af van de verplichting om loonbelasting en premies volksverzekeringen af te dragen.
Echter, de belastingdienst heeft het recht om terug te komen op een VAR-verklaring als de feitelijke situatie anders is dan wat is aangegeven bij de aanvraag van de VAR en de verwachtingen. Dit gebeurt nu regelmatig, zeker bij de situatie zoals die hierboven is geschetst. Er zal in een dergelijk geval feitelijk nog altijd sprake zijn van een dienstbetrekking. Er is alleen geprobeerd om het beestje een andere naam en vorm te geven, waardoor er minder hoefde te worden betaald, maar feitelijk is er niks veranderd. Wat zich vervolgens voordoet is onrechtvaardig ten opzichte van de werknemer/zzp’er. De VAR werkt zo dat de werkgever niet kan worden aangesproken voor de ten onrechte niet afgedragen loonbelasting en premies volksverzekering. Dit wordt allemaal afgewenteld op de werknemer/zzp’er. Hier heeft het kabinet wat aan willen doen.
Op naar een nieuwe systeem: BGL
De beschikking geen loonheffing gaat de VAR vervangen per 1 januari 2015, uiteraard als het wetsvoorstel door de Tweede en Eerste Kamer komt. Een zzp’er moet een web module invullen om een BGL te krijgen. Vervolgens gaat hij of zij met deze BGL naar de werkgever/opdrachtgever. De werkgever/opdrachtgever gaat na of wat er in de BGL staat klopt en neemt hem dan aan. Er ontstaat dan medeverantwoordelijkheid. Als achteraf blijkt dat er iets niet klopt, dan kan de werkgever/opdrachtgever ook worden aangesproken. Dit is voor de belastingdienst ook interessant omdat er over het algemeen meer verhaalsrecht is bij een werkgever/opdrachtgever dan bij zijn werknemer/zzp’er.
Wat staat er in een BGL?
Het is nog niet geheel duidelijk hoe de web module eruit gaat zien en het is dus ook nog niet helemaal duidelijk wat er in een BGL gaat staan. Het is wel duidelijk dat het de bedoeling is dat de web module interactief wordt. Op basis van wat er wordt ingevuld, worden er andere vervolg vragen gesteld om zo tot een beter oordeel te komen. In zijn algemeenheid zullen de vragen of stellingen in de web module gaan over, de mate van zelfstandigheid van de opdrachtnemer en de relatie tussen de opdrachtgever en opdrachtnemer. Dit zal worden ingevuld door vragen of stellingen in de sfeer van, zorgt de opdrachtnemer voor eigen gereedschappen, mag de opdrachtnemer zelf zijn tijden bepalen, als de opdrachtnemer ziek is, wordt hij of zij dan doorbetaald, wie is er aansprakelijk voor eventuele schade etc. Volgens het kabinet zal het invullen van de web module zorgen voor een juiste beoordeling over of er wel of geen sprake is van een dienstbetrekking (en dus ook of er een verplichting voor de werkgever bestaat om loonbelasting en premies volksverzekeringen af te dragen).
Conclusie
Het wetsvoorstel is nog niet door de Tweede en Eerste Kamer en het is dus nog niet zeker of het ook daadwerkelijk wet zal worden. Het is in elk geval wel duidelijk dat het kabinet de problematiek omtrent de VAR wil aanpakken. De effectiviteit van het voorstel van het BGL-systeem zal onder meer afhangen van hoe goed de web module werkt. Daar is nu in elk geval nog geen antwoord op te geven.